Onze collega Iris Visser was met 750 andere Nederlandse afgevaardigden van Duurzaam Nederland op het Springtij festival op Terschelling en blikt in dit blog terug op haar ervaringen.
Na 1,5 jaar vanachter de laptop te werken aan een duurzame wereld, keek ik er naar uit om samen met 750 professionals vanuit overheden, het bedrijfsleven, kennisinstituten en het sociaal middenveld van gedachten te wisselen over oplossingsrichtingen voor de duurzaamheidsvraagstukken waar we voor staan. Op Terschelling hebben we de eerste contouren geschetst van hoe een duurzamere wereld eruit kan zien en wat er voor nodig is om daar te komen.
Neem nou de sessies rondom “Water & zee”. Kadir van Lohuizen liet met zijn fotoserie “Na ons de zondvloed” duidelijk zien hoe we nu al worden geconfronteerd met klimaatverandering en de stijgende zeespiegel. Het is een werkelijkheid die zich afspeelt over de hele wereld en waarmee we in toenemende mate te maken gaan hebben. Het IPCC rapport liet al zien dat we de opwarming niet gaan beperken tot 1,5 graden als we doorgaan met business as usual. Maar dat betekent niet dat we bij de pakken moeten gaan neerzitten. Het geeft aan dat we juist alle zeilen moeten bijzetten om klimaatverandering tegen te gaan. Tegelijkertijd moeten we ons voorbereiden op de verschillende IPCC scenario’s en maatregelen nemen om met de effecten van klimaatverandering om te gaan. Tijdens de sessie “Waterkastelen” verkenden we drie toekomstperspectieven voor de Nederlandse steden: de “verdedigde stad” waarbij we de dijken en waterkeringen verder versterken, de “migrerende stad“ waarbij we uit de laag gelegen gebieden uitwijken naar de hoger gelegen zandgronden in het oosten, en de “aanvallende stad” waarbij we zeewaarts trekken en eilanden creëren in de Noordzee. Het lijken utopische scenario’s, maar dat we rigoureus anders moeten gaan kijken naar waar we in de toekomst gaan wonen en werken staat vast. Het is tijd daarmee ook tijd voor een nieuwe ruimtelijke ordening waarin we niet krampachtig blijven vasthouden aan hoe het nu is, maar ook ruimte durven te geven aan natuur. Anders wordt het een gevecht dat we niet kunnen winnen.
Op Springtij was het een kleine overstap van de watersector naar de landbouw. Boeren hebben een belangrijke rol toegewezen gekregen in de duurzame transitie en er komt steeds meer druk vanuit de politiek en samenleving om de huidige manier van werken om te gooien en op een meer natuurinclusieve manier te boeren. Er wordt veel gevraagd van de boer, maar we verliezen soms de realiteit waarmee boeren te maken hebben. Denk aan lage prijzen voor hun producten, hoge grondprijzen en complexe regelgeving. Tijdens de sessie “Boeren met de Natuur” verkenden we kansrijke verdienmodellen voor regeneratieve landbouw; bekend terrein voor De Natuurverdubbelaars. We wisselden van gedachten over het betalen van een eerlijke prijs, het vermarkten van ecosysteemdiensten en het aanboren van nieuwe markten. Hierbij konden we onder andere lessen inbrengen vanuit het project waarin we landschappen ontwikkelen voor het verbouwen van gewassen voor de biobased industrie; landschappen waar wordt bijgedragen aan opgaven rondom bodemkwaliteit, bodemdaling, klimaatadaptatie en biodiversiteit. Zoals zo vaak in het leven is er geen “one size fits all” model. Elk boerenbedrijf is anders; kijk daarom ook altijd goed naar de context van het landschap en de karakteristiek van het boerenbedrijf om te bepalen welke interventie het beste werkt.
Als aanjager van de duurzame transitie mocht de financiële sector niet ontbreken op Springtij. Tijdens de sessie “De rol van banken en verzekeraar in de transitie” verkenden we aan welke knoppen we moeten draaien om veranderingen in de financiële sector mogelijk te maken. Dat de financiële sector moet vergroenen is duidelijk: “de discussie daarover is weg”. Waar de financiële eerder vrijwel uitsluitend repte over klimaatverandering, heb ik het woord biodiversiteit tijdens de sessie meermaals horen vallen. Maar hoe kunnen banken en verzekeraars mensen en natuur beter meenemen in hun investeringsbeslissingen? Het is zaak om op een andere manier naar waarde kijken. We moeten natuurlijke en sociale waarden beter leren begrijpen en op basis daarvan beslissingen te nemen, ook als die waarden niet goed te vangen zijn in euro’s. Dit is een belangrijke stap voor de financiële sector en maakt het mogelijk om niet slechts te sturen op financieel kapitaal, maar op alle kapitalen zodat we kunnen gaan van “economische groei naar economische bloei”.
“ Van economische groei naar economische bloei “
Mijn laatste sessie op Springtij vormde een mooie aanvulling op alle inhoudelijke sessies. We gingen in op elkaars kwetsbaarheden die we ervaren in onze zoektocht om impact te maken. Dit viel mooi samen met het thema van deze Springtij editie: “Luister naar de stem die niet gehoord wordt”. Door te luisteren naar de ander creëer je beweegruimte voor verandering. Typhoon formuleerde dit als de 70/30 verdeling waar je 30% van je gedachten en gevoelens vrij houdt om je te laten inspireren en verwonderen door een ander.
Na drie dagen Springtij was voor mij die 30% vol. Het waren drie dagen vol ontmoetingen en inzichten:
- We hebben niet veel tijd meer en moeten alle zeilen bijzetten om een biodiversiteits- en klimaatcatastrofe af te wenden. We kunnen niet doorgaan op dezelfde voet en moeten radicaal anders durven denken. Dat betekent dat we niet moeten wachten op een nieuwe methodologie, maar zelf aan de slag moeten gaan en vanuit die ervaringen nieuwe methodologieën ontwikkelen.
- Dit vraagt om nieuwe ideeën voor het inrichten van ons landschap, onze steden en ons voedselsysteem. Het vraagt ook om lef: lef om het als bedrijf, bank of overheid anders te doen en op onzekerheden te durven sturen.
- Dat deze transitie nodig is, is duidelijk. Maar verlies daarbij niet de mensen uit het oog. Ga de dialoog aan met verschillende partijen en neem ze mee in het proces. Luister naar ze, leer hun diverse belangen te begrijpen en laat ook zien in wat voor wereld we terecht komen en wat dit voor hen betekent als we geen keuzes durven te maken en op dezelfde voet verder gaan. Ja, dit kost tijd, maar tegenwerkende krachten vanuit ontevreden stakeholders leidt alleen tot meer uitstel van de nodige transitie. En dat is precies wat we ons niet kunnen veroorloven.
Terschelling, bedankt voor de kennis, kunst en natuur en wellicht tot volgend jaar!
