In opdracht van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht (AGV) werkten wij de afgelopen maanden aan de inventarisatie van de (economische) voor- en nadelen van de landschapsinterventie, natuurvriendelijke oevers, in de Bovenkerkerpolder, een beheergebied van Waterschap AGV. Het Waterschap vroeg ons om een beraming van de kosten en de baten van natuurvriendelijke oevers te maken en te onderzoeken hoe de kosten voor deze oevers worden verdeeld.
Wat zijn natuurvriendelijkere oevers?
Natuurvriendelijke oevers zijn landschapselementen die zijn ingericht met een nadrukkelijke focus op biodiversiteit. Anders dan gangbare oevers op landbouwgrond bieden natuurvriendelijke oevers ruimte voor diverse soorten vegetatie (bloemen, kruiden, riet) en vormen ze een habitat voor bestuivers en andere diersoorten. Maar natuurvriendelijke oevers dragen niet enkel bij aan de soortenrijkdom op het land, ook de waterkwaliteit en hiermee het waterleven profiteren van een natuurvriendelijke inrichting van de oever. Bloeiende planten en rijke rietkragen vormen een habitat waar vissen kunnen paaien, opgroeien, en schuilen en waar macrofauna kan floreren (aquatische soorten die nog net met het blote oog te zien zijn).
Designscenario’s natuurvriendelijke oevers
Om de kosten en baten van natuurvriendelijke oevers in de Bovenkerkerpolder in kaart te brengen hebben wij, ter verkenning, veel deskresearch verricht. Zo identificeerden wij de aangetoonde effecten van natuurvriendelijke oevers in contexten die vergelijkbaar zijn met de Bovenkerkerpolder. Vervolgens stelden wij twee designscenario’s op aan de hand van gesprekken die wij voerden met landbouwers in het beheergebied en experts van het Waterschap. De volgende designscenario’s werden door ons ontworpen:
• Het afgraven van de bestaande oever ten behoeve van de creatie van de natuurvriendelijke variant
• Het aanleggen van de natuurvriendelijke oever in de bestaande watergang
Na het opstellen van deze designscenario’s kwantificeerden wij de effecten van de aanleg van natuurvriendelijke oevers in de Bovenkerkerpolder per designscenario. Dit deden wij op basis van context gebonden variabelen als strekkende meter oever en hectare grasland.
Kosten en baten van natuurvriendelijke oevers
Vervolgens identificeerden wij de kosten en baten per direct betrokken partij, de boeren en het waterschap, en vatten deze samen in een kosten-baten overzicht. Deze kosten en baten drukten wij uit in monetaire, geldelijke waarden.
Uit het kosten en baten-overzicht volgde onder meer een schematische weergave van kansrijke financieringsscenario’s voor waterschap en boer, waarbij wij een onderscheid hanteerden in de kosten voor aanleg, onderhoud, en eventuele compensatie van inkomstenderving. Zo beschreven wij de verschillende opties voor kostendeling tussen boer en waterschap.
Omdat het aantrekken van maatschappelijke partijen tot kostenverlichting kan leiden, inventariseerden wij tevens de kansrijkheid van maatschappelijke bijdragen van publieke en private actoren voor de financiering van natuurvriendelijke oevers in de Bovenkerkerpolder.
Resultaten
Natuurvriendelijke oevers kunnen, zo concludeerden wij, een bijdrage leveren aan waterkwaliteit en biodiversiteit en dragen daarbij positief bij aan de belevingservaring van het landschap. In het eindrapport en de publieksamenvatting die wij opleverden en presenteerden in de voorlaatste week van 2022, geven wij handvatten voor de vormgeving en financiering van deze interventie in de Bovenkerkerpolder. Wij concludeerden verder dat de resultaten uit ons onderzoek in een pilotproject in de Bovenkerkerpolder aan de praktijk zou kunnen worden getoetst. Dit zou verdere inzichten en lessen kunnen opleveren met betrekking tot de praktische kansen en bezwaren van natuurvriendelijke oevers en bijdragen aan het breder uitrollen van deze landschapsinterventie. Voor deze en meer conclusies en aanbevelingen op detailniveau kan de publiekssamenvatting worden geraadpleegd.